Bulaşık
Makinesi

Bulaşık makinesi; evlerde ve restoranlarda tabaklar ile diğer mutfak gereçlerini yıkamakta kullanılan mekanik bir araçtır. Bulaşık makinesi, mutfaktaki işlerinde kadınlara en çok yardımcı olan makinelerin başında gelir. Hayat standartlarının artmasını da sağlayan bulaşık makinesi, aynı zamanda bulaşık yıkamanın en ekonomik yolu olma özelliğini taşır.
Bulaşık makinesi ile yıkamada su, bulaşık deterjanı ve daha hassas yıkama için bulaşık makinesi tuzu kullanılır.

Piyasada çeşitli özelliklerde pek çok bulaşık makinesi bulunmaktadır. Bulaşık makinesi özellikleri hakkında bilgi sahibi olmanız ihtiyacınız olan makineyi alabilmenizi sağlayacaktır.

Bulaşık makinesi uluslararası kapasite standardı, bir servis takımı olarak ifade edilir. Farklı boyuttaki kaplar ve tabaklar bulaşık makinesinin yıkama bölmesine uymayabilir. Bu yüzden bulaşık makinesi almadan önce mutfak gereçlerinizle olan uyumluluğuna dikkat etmeniz gerekir.

İş yerlerinde kullanılan bulaşık makineleri saatte yıkadıkları tabak sayısına göre sınıflandırılır. Sınıflandırma aynı boyutlardaki tabaklar üzerinden yapılır.
Bu sınıflandırma standart boydaki bardaklar üzerinden değerlendirilen bardak yıkama makineleri için de geçerlidir.

Mutfaklardaki özel bölmeye yerleştirilen bulaşık makinesi genişliği ve derinliği genellikle 60 cm olmak üzere standart boyutlardadır ve çoğu bulaşık makinesi için yerleştirildiği bölme, en az 86 cm boyunda olmalıdır. Taşınabilir bulaşık makinesi genişliği 45 cm’e 60 cm’dir ve tekerlekli ayaklar ile sabit bir tezgaha sahiptir. Bulaşık makineleri, standart ya da “tall tub” olarak sınıflandırılır. Standart bulaşık makinesi, makinenin kurulumunu ve bakımını kolaylaştırmak için kapağının altında koruyucu bir levha gerektirir. Fakat “tall tub” bulaşık makinelerinin kapasitesi % 20 daha fazladır ve bulaşık makinesi ön kapağı sabit olduğundan daha iyi ses azaltıcı özellik sunar.

Bulaşık makinesinin plastik ya da paslanmaz çelikten üretilen iç kısmına hazne denir. Paslanmaz çelikten üretilen bulaşık makinesi hazneleri, ses geçirmez ve sert suya karşı dayanıklıdır. Bulaşıkların daha çabuk kuruması için sıcaklığı iyi muhafaza ederler. Aynı zamanda haznesi plastik olan bulaşık makinesi fiyatları ile kıyaslandığında daha pahalıdırlar. Daha eski bulaşık makinesi modellerinde çelik üzerine bakır emaye kaplama kullanılıyordu. Bunlar kolayca soyulup aşınıyordu. Bu durumda soyulan ve aşınan bulaşık makinesi yüzeyleri, güzelce temizlenip üzerine özel bir bileşik ya da kaliteli bir yapıştırıcı ile yama yapılması gerekiyordu. Avrupalılarsa bulaşık makinesinin özelliklerini standart tutarak, en düşük modellerde bile hazneyi paslanmaz çelikten üretmektedirler.

Orta modellerden yüksek modellere kadar bütün Güney Amerika bulaşık makinelerinde yıkama suyundan yemek artıklarını temizlemek için, minyatür bir çöp öğütücü gibi çalışan üniteler vardır. Bazı bulaşık makinesi markaları, daha sessiz çalışması için artıkları öğütücü bir mekanizma kullanmaz. Bulaşık makinesi sepetine yerleştirilmeden önce kaplardaki yemek artıkları temizlenirse, artık öğütücü mekanizma bulunmasa bile ön yıkamaya gerek kalmaz. Fakat yemek artıklarının kaplar, bulaşık makinesi sepetine yerleştirilmeden temizlenmesi daha çok su israfına yol açar.

Yeni üretilen birçok bulaşık makinesi, mikroişlemci kontrollü ve sensörlüdür. Böylece bulaşık makinesi, yıkama süresini bulaşığın miktarına (su sıcaklığındaki değişikliğe göre algılar) ya da ilk durulama suyundaki kir miktarına (kimyasal, optik olarak algılar) göre uyarlar. Böylece az bulaşık yıkandığında su ve enerjiden tasarruf edilir. Bu bulaşık makinelerinde yıkama devrini kontrol eden elektromanyetik döner şalter yerine mikroişlemci kullanılır. Fakat yine de bulaşık makinesi, bazı sensör ve kapakçıkları bulundurmalıdır. Bununla birlikte, çoğu mikroişlemci kontrollü bulaşık makinesinde düğmelere (bazı bulaşık makinelerinde düğme ve akış ölçer vardır) gerek yoktur. Çünkü bu makinelerde su direncini algılayan bir sensör kullanılır. Bulaşık makinesi sensörü hiç kavitasyon (boşluk durumu) olmadığını algıladığında, optimum su miktarı olduğunu belirler.

Çoğu bulaşık makinesi ünitesinin alt rafında geniş koni biçiminde bir yapı mevcuttur. Bu yapı, tabakların alt rafın merkezine yerleştirilmesini engeller. Bulaşık makinesi, suyu bu koni biçimli yapıdan üst yıkama koluna ileterek üst raftaki bulaşıklara püskürtür. Bazı bulaşık makinesi modellerinde, üst rafa takılı bir boru bulunur ve bu boru, makinenin arkasından bir su kaynağına bağlıdır. Bu sistem, alt rafın da tamamen kullanılmasını sağlar. Son teknoloji bazı bulaşık makinelerinde, su makinenin üst kısmından alt yıkama koluna doğru fışkırtılır ve bu sayede yine alt raf bütünüyle kullanılabilir.

Bazı bulaşık makineleri, çocukların makineyi açıp kapamasını önlemek için çocuk kilidine sahiptir. Çocuk kilidi, bulaşıklar yıkanırken çocukların bulaşık makinesi kapısını açmaması için de gereklidir. Böylece çocukların kaynar su ve bulaşık yıkamada kullanılan deterjandan zarar görmesi engellenmiş olur.

Modern bulaşık makineleri, eski makinelerden daha sessiz çalışır. Bulaşık makinesi üretiminde farklı kısımlarında kalın tabakalar, levhalar ve ses azaltıcı maddeler kullanılarak, 44 desibele kadar ses azaltma seviyesi elde edilebilir. Ses azaltıcı özelliği bulunmayan düşük model bulaşık makineleri genellikle 65 desibel ses seviyesinde çalışır.

Elde bulaşık yıkama, fiziksel güç ve farklı bir bulaşık deterjanı gerektirir. Mekanik bulaşık makinesi ise bulaşıkların üzerine sıcak (55- 65 Santigrat derece ya da 130–150 Fahrenhayt derece) su püskürterek bulaşıkları yıkar. Bulaşık makinesi temizlemek için önce bulaşık makinesi deterjanı ve su karışımı, sonra da durulamak için temiz su kullanır.
Ayrıca bulaşık makinesi deterjanının yıpratıcı etkisini azaltmak amacıyla bulaşık makinesi tuzu kullanılır.
Bazı bulaşık makineleri çalışır iken bütün devir boyunca bu işlemler birkaç kez tekrar edilir.

Yeni bulaşık makinesi modelleri çalıştırılırken, sadece üst veya alt tepsi çalıştırma seçeneği bulunmaktadır. Bu teknoloji sayesinde bulaşık makinesi daha tasarruflu çalışır.

Nasıl diğer makineler çalışır durumdayken elektrik kesilmelerinden olumsuz etkileniyorsa aynı şekilde bulaşık makinesi de elektrik kesilmelerinden olumsuz etkilenir.

Mekanik bulaşık makinesinin icadı ile ilgili en eski kayıtlar Joel Houghton tarafından patentli ve kol kuvvetiyle çalışan bir alete aittir.

Modern bulaşık makineleri, Josephine Cochrane’in 1886’da icat edip 1893’te Şikago Dünya Fuarı’nda ilk kez gösterdiği, yine kol kuvvetiyle çalışan bir aletten gelmektedir. Cochrane, vapurun mucidi olan John Fitch’in torunuydu ve çok varlıklıydı. Bulaşıkları hiç kendi yıkamazdı. Hizmetçileri bulaşık yıkarken porselen takımlarını çizdiği için bulaşık makinesini icat etme gereği duydu.

Sabit su tesisatı ile kurulan bulaşık makinesi modelleri 1920’lerde üretilmeye başladı. 1924’te William Howard Livens ev kullanımına uygun olan küçük bir bulaşık makinesi icat etti. Bu bulaşık makinesi, ön kapak, kapları yerleştirmek için tel raf ve dönen püskürtücü dahil modern bulaşık makinelerinin birçok özelliğine sahipti. Fakat Livens'in bulaşık makinesi icadı ticari alanda bir başarı kazanamadı. 1940’ta bu icada elektrikli kurutma özellikleri de eklendi. Bu icat, ticari çevrede ilk etapta büyük oranda kabul gördü. Fakat bulaşık makinesi, ancak 1970’ler itibariyle ABD’de evlerde kullanılan sıradan bir beyaz eşya makine haline geldi.

İngilizcedeki “dishwasher” kelimesi hem bulaşık makinesi hem de restoranlarda ya da otellerde bulaşıkları yıkayan kişi anlamına gelir.
Mutfak gereçleri ve tabakların elde yıkandığı işlemde; bulaşıklar önce deterjanlı su ile ovulup temiz su ile durulanır, sonra su ve dezenfektan solüsyonunda bir süre bekletilir. Gümüş çatal bıçakların bir tepsi içinde birkaç kez yıkanmasını takiben çatallar ve bıçaklar ayrı ayrı yerleştirilerek bulaşık makinesi ile yıkanırlar.

Elde bulaşık yıkama yaparken karşılaşılan en önemli sorun ellerin tahriş olmasıdır. Bulaşık eldiveni kullanılsa bile, yıkama sırasında ellerin sıcak suyla ve bulaşık deterjanıyla temasını engellemek neredeyse imkansızdır.